Kahramanmaraş’ta meydana gelen sarsıntıların ortaya çıkardığı sonuçlar, mümkün sarsıntılarda alınması gereken tedbirleri gündeme getirdi. Ferdî ve toplumsal olarak hazırlık yaparak zelzelelerin afete dönüşmesine pürüz olunabileceğini belirten uzmanlar, YOTA (Yapısal Olmayan Tehlikelerin Azaltılması) çalışması yapılmasını tavsiye ediyor. Acil Durum ve Afet İdaresi Uzmanı Ayşe Aydemir Yıldırım, “Yapısal olmayan tehlikelerden kastettiğimiz şey, konutumuzun içerisinde bulunan eşyalardır. Evimizdeki eşyaları inançlı halde yerleştirerek ve eşyaları sabitleyerek konutumuzda bir YOTA çalışması yapabiliriz” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu (SHMYO) Acil Durum ve Afet İdaresi Programı Öğretim Vazifelisi Ayşe Aydemir Yıldırım, mümkün sarsıntılar öncesinde alınacak tedbirlerle zelzelenin afete dönüşmesinin engellenebileceğini söyledi.
Bu sarsıntı yaşadığımız en büyük afet olmayacak
Yaşanan afetlerden bir an evvel dersler çıkartıp artık risk odaklı afet idaresi sistemine geçilmesi gerektiğini kaydeden Acil Durum ve Afet İdaresi Uzmanı Ayşe Aydemir Yıldırım, “Geçmişte Türkiye’de yaşadığımız en büyük afet olarak Erzincan sarsıntısından bahsederdik. 7.9 büyüklüğündeydi ve yaklaşık 33 bin kişi Erzincan zelzelesinde hayatını kaybetti. Sonra 1999 Marmara zelzelesini yaşadık ve yaklaşık 18 bin kişi hayatını kaybetti, çok fazla sayıda binamız yıkıldı. Şimdi ise Cumhuriyet tarihi boyunca Türkiye’de yaşadığımız en büyük afet olan Kahramanmaraş zelzelesi meydana geldi. Maalesef üzülerek söylüyorum ki bu yaşadığımız en büyük afet olmayacak. İstanbul’da hepimizin bildiği üzere büyük bir İstanbul sarsıntısı bekliyoruz. Bu yüzden bizim bu afetlerden bir an evvel dersler çıkartıp yaralarımızı sarıp artık risk odaklı afet idaresi sistemine geçmemiz gerekiyor.” biçiminde konuştu.
Depremlerin afete dönüşmesine mahzur olabiliriz
Acil Yardım ve Afet İdaresi Uzmanı Ayşe Aydemir Yıldırım, zelzelelere mahzur olunamadığını fakat zelzelenin afete dönüşmesine mahzur olunabileceğini kaydederek “Depremler oluşması engellenemeyen tabiat olaylarıdır. Ne vakit, nerede, hangi büyüklükte bir sarsıntı olacağını maalesef varsayım edemiyoruz. Ne yazık ki tüm teknolojik gelişmelere karşın maalesef zelzele afeti için şimdi erken ikaz mümkün değildir. Münasebetiyle bizim her an sarsıntı olacak üzere hazırlık yapmamız gerekir. Her sarsıntı bir afet değildir. Zelzeleleri afet olarak nitelendirebilmemiz için çok önemli sonuçların meydana gelmesi gerekir. Mevt ve yaralanmaların olması, binaların yıkılması, binaların ağır hasar görmesi durumunda yaşanan bu zelzeleler afet olarak kabul edilmektedir. Yaşanan bu sarsıntılara mani olamıyoruz lakin zelzelelerin afete dönüşmesine mahzur olabiliriz. Bunu lakin ferdî ve toplumsal olarak hazırlık yaparak sağlayabiliriz.” dedi.
Hiçbir hazırlığımız yok
Şu anda beklenen büyük İstanbul sarsıntısının olma ihtimalinin uzmanlar tarafından yüzde 62 olarak söz edildiğinin altını çizen Yıldırım, kişisel ve toplumsal olarak hiçbir hazırlığın olmadığını söyledi. En uzun fay sınırının İstanbul’a uzanan Kuzey Anadolu Fay sınırı olduğunu söz eden Yıldırım, “En son 1999 Marmara zelzelesini yaşadık ve jeoloji mühendisleri 30 yılda bir bu sarsıntıların tekrarlayacağını söz ediyor. 99 sarsıntısından sonra 22 yıl geçti. Büyük bir sarsıntı yaşanmadı, kaldı 8 yıl… Şu an jeoloji mühendisleri, şu an şu dakika İstanbul’da zelzele olma ihtimali yüzde 62 kestiriminde bulunuyor. Yani epeyce yüksek bir orandır. Biz bunu biliyoruz, uzmanlar söylüyor ama hazırlık yapıyor muyuz? Maalesef kişisel olarak da toplumsal olarak da hiçbir hazırlığımız yok.” sözlerini kullandı.
Toplumca bilinçlenmemiz ve hazırlık sürecine geçmemiz gerekiyor
Kandilli Rasathanesinin hazırladığı sarsıntı sonrası iddia tahlillerine nazaran Marmara denizinde7 ile 7.5 büyüklüğü ortasında bir zelzelenin olmasının beklendiğini kaydeden Yıldırım, “Kandilli Rasathanesinin hazırladığı varsayım senaryosuna nazaran 7.5 büyüklüğünde bir sarsıntı olduğunda İstanbul’da 50-60 bin civarında ağır hasarlı bina yıkılacak. 500-600 bin civarında evsiz nüfus, 70-90 bin civarında can kaybı onunla birlikte ağır yaralılar, elektrik, su, doğalgaz üzere altyapı sistemlerinde yeniden meşakkatler yaşanacak ve 50 milyar dolarda maddi kayıp yaşanacağına yönelik kestirimler var. Ayrıyeten İstanbul’da büyük bir sarsıntı yaşandığında yaklaşık 1 milyon arama kurtarmacaya gereksinim duyulacak diye varsayım ediliyor. 1 milyon arama kurtarmacı maalesef Türkiye’de yok ki baktığımızda arama kurtarmacılar da birer afetzede adayıdır. Bizim onlara işi bırakmadan ferdî olarak, toplum olarak bilinçlenip süratli bir formda hazırlık sürecine geçmemiz gerekiyor.” biçiminde konuştu.
YOTA çalışması yapılmalı
Olası sarsıntı öncesi yapılması gerekenlere dikkat çeken Acil Yardım ve Afet İdaresi Uzmanı Ayşe Aydemir Yıldırım, “Deprem öncesi yapabileceğimiz şeyler var. Afet çantası hazırlamak, bina sağlam mı sorgulamak, uzman şahıslar tarafından sorgulatmak, bir aile afet planı hazırlamak, tatbikatlar düzenlemek ve tatbikatlara iştirak sağlamak üzere çalışmalarla sarsıntı öncesi için hazırlık yapabiliriz. Birebir vakitte evimizdeki eşyaların yerlerini inançlı bir biçimde yerleştirebiliriz, tehlike arz eden eşyaları sabitleyerek konutumuzda tehlikelere yönelik ziyan azaltma çalışması yapabiliriz. Bu kapsamda YOTA çalışmasını öneririm. YOTA çalışması; Yapısal olmayan tehlikelerin azaltılması çalışmasıdır. Yapısal olmayan tehlikelerden kastettiğim ise konutumuzun içerisinde bulunan eşyalardır. Evimizdeki eşyaları inançlı formda yerleştirerek ve eşyaları sabitleyerek konutumuzda bu türlü bir YOTA çalışması yapabiliriz’ dedi.
Herkes üç gün hayatta kalmayı öğrenmeli
Afet idaresinde sarsıntının birinci 72 saatinin altın saatler olarak söz edildiğini, bu müddette herkesin kendiyle baş başa kalma ihtimalinin bulunduğunu kaydeden Yıldırım, üç gün hayatta kalmayı sağlayacak biçimde herkesin önlem alması gerektiğini söyledi.
Deprem meydana geldiğinde arama kurtarma takımları, AFAD ve sıhhat çalışanlarının herkese ulaşmasının mümkün olmadığını kaydeden Ayşe Aydemir Yıldırım, “Altın saatlerde herkes kendiyle baş başadır. O nedenle herkes üç gün hayatta kalmayı öğrenecek. Ayrıyeten afet çantası hazırlamak çok değerlidir. Afet çantasında birinci üç gün hayatta kalacak yiyeceğinizi, suyunuzu, birinci yardım gereçlerinizi kesinlikle koymanız gerekmektedir. Afet çantasında; çocuğunuz varsa onun için aktivite materyalleri, içerisinde ıslak mendil, tuvalet kâğıdı, diş fırçası, diş macunu üzere gereçlerin bulunduğu bir hijyen paketi oluşturabilirsiniz. Fener, pil ve radyo kesinlikle olmalıdır. Su ve yiyecek 72 saat yetecek kadar konulmalıdır. Burada uzun ömürlü ve size güç verecek konserve yiyecekleri tercih edebilirsiniz. Yedek anahtarlar ve sıhhat kayıtları da koyulmalıdır. Mevsime uygun kıyafetler ve battaniye de afet çantasına kesinlikle koyulmalıdır. 6 ayda bir afet çantasını güncelleyerek kıyafeti değiştirmek değerlidir. Nakit para kesinlikle olmalıdır. Afet çantasında birinci yardım çantası çok çok kıymetlidir. Düdük, hami materyaller ve aile planı da afet çantasına koyarak afet çantamızı hazırlayabiliriz” sözlerini kullandı.
Deprem esnasında yapılması gereken temel davranış: “Çök, Kapan, Tutun”
Deprem anında tahliye olmaya çalışmanın insan hayatını riske attığını söyleyen Yıldırım, “Deprem esnasında panik olmadan sakin bir biçimde ‘Çök, Kapan, Tutun’ davranışı yapmamız gerekiyor. Sarsıntı öncesinde inançlı yerleri belirleyip koltuk yanı, masa yanı, yatağımızın yanında durarak çöküp, başımızı ensemizi koruyacak biçimde kapanmak ve düşmemek için de bir elimizle tutunmak gerekiyor. Yani ‘Çök, Kapan, Tutun’ davranışı sarsıntı esnasında yapılması gereken temel davranıştır. Başka bir deyişle cenin konumudur. Yani aslında küçülerek maksadımızı de küçültmüş oluyoruz. Sarsıntı olduğunda katiyen kaçmayacağız, panik olmayacağız, kapılardan, pencerelerden, merdivenlerden uzak duracağız, zira bir sarsıntı meydana geldiğinde birinci yıkılacak yerler merdivenlerdir. Hiçbir taşıyıcı özelliği yoktur. Hasebiyle tahliye olmaya çalışmak hayatımızı riske atmak manasına geliyor.” halinde konuştu.
Artçı sarsıntılara karşı da önlemli olunmalı
Artçı sarsıntıların bazen aylar, bazen yıllarca sürdüğüne değinen Acil Durum ve Afet İdaresi Uzmanı Ayşe Aydemir Yıldırım, “Deprem sonrasında kendimizde ve etrafımızdaki bireylerde yaralanma var mı diye bakmamız gerekiyor. Zati birinci yardım çantasını afet çantasına koyduk. Koyduğumuz birinci yardım gereçleri ile kendimize ve etrafımızdaki şahıslara birinci yardım yapmamız gerekiyor. Zelzele sonrası artçı sarsıntılar devam eder. Artçı sarsıntılar bazen aylar, bazen yıllarca bile sürüyor. Kesinlikle artçı sarsıntılara karşı da önlemli olmamız gerekiyor. Pilli radyodan acil durum talimatlarını kesinlikle takip edeceğiz. İhtarları dinleyeceğiz. Afet sonrası yıkılmış elektrik direklerinden, ağaçlardan, yüksek katlı binalardan uzak durmamız gerekiyor ve lütfen telefonları meşgul etmeyelim. Beşerler tanıdıklarını merak ediyor ancak bu oradaki afetzedeler ve çalışan arama kurtarma işçisinin işini zorlaştırıyor.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
